Wanneer kan de tandarts een behandelingsovereenkomst beëindigen?

Als de hulpvraag van de patiënt wezenlijk verandert en de tandarts deze zorg niet kan bieden of de expertise te boven gaat dan kan dit een reden zijn om de behandelingsovereenkomst te beëindigen. De tandarts zorgt dan zelf voor overdracht aan een (gedifferentieerd) collega, maar blijft in de tussenliggende periode beschikbaar voor spoedzorg.

Om tot eenzijdige beëindiging van de behandelingsovereenkomst over te mogen gaan, moet er sprake zijn van een ernstige situatie waarbij geen perspectief gezien wordt op herstel. Het kan hier gaan om grensoverschrijdend gedrag van de patiënt tegenover de tandarts zelf of tegenover anderen, zoals de assistent of andere patiënten. De patiënt doet bijvoorbeeld herhaaldelijk discriminerende, seksistische of uiterst negatieve uitlatingen. Of uit zich fysiek agressief of veroorzaakt op andere manieren overlast in de praktijk. Andere vormen van grensoverschrijdend gedrag zijn ernstige bedreiging met geweld, bedrog en stalking.

Als de patiënt grensoverschrijdend gedrag vertoont, is het voorts de verantwoordelijkheid van de tandarts om als eerste te proberen om de situatie weer in goede banen te leiden. Over het algemeen ziet een (tucht)rechter een eenmalige grensoverschrijdende uitlating van de patiënt namelijk niet als voldoende gewichtige reden om de behandelingsovereenkomst eenzijdig te beëindigen. De tandarts moet incidenteel grensoverschrijdend gedrag kunnen opvangen. Daarom zal hij in een dergelijke situatie in ieder geval moeten proberen de relatie te herstellen. Pas als de patiënt desondanks doorgaat met grensoverschrijdend gedrag, kan de tandarts, met inachtneming van de zorgvuldigheidseisen, de behandelingsovereenkomst beëindigen.

Soms kan het zijn het gedrag van de patiënt samenhangt met de aard van de ziekte waaraan de patiënt lijdt, bijvoorbeeld in geval van psychische aandoeningen. In dat geval zal de tandarts nog terughoudender moeten zijn in het beëindigen van de behandelingsovereenkomst. Waar mogelijk zal de tandarts per situatie bekijken of het mogelijk is de patiënt te verwijzen naar een andere zorgverlener, bijvoorbeeld een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde.

Beëindiging met onmiddellijke ingang

Het met onmiddellijke ingang beëindigingen van de behandelingsovereenkomst is alleen geoorloofd als er sprake is van een zeer dringende reden, zoals uiterst agressief gedrag. De tandarts dient daarbij wel te bepalen of het gedrag niet samenhangt met de aard van de ziekte waaraan de patiënt lijdt. 

Beëindiging van de relatie met gezinsleden vanwege (grensoverschrijdend) gedrag van een patiënt

Wanneer de tandarts een behandelingsovereenkomst met een patiënt beëindigt dan is dat op zichzelf onvoldoende reden om ook de behandelingsovereenkomst met diens gezinsleden op te zeggen. Dat geldt helemaal als de behandelingsovereenkomst al jaren bestaat en de gezinsleden aangeven buiten het conflict te willen blijven. 

Beëindiging vanwege (grensoverschrijdend) gedrag van gezinsleden en/of de vertegenwoordiger van de patiënt

Heeft de tandarts een behandelingsovereenkomst met een patiënt die een vertegenwoordiger heeft en is de vertrouwensrelatie met deze vertegenwoordiger ernstig verstoord, dan is er niet snel sprake van een gewichtige reden. De patiënt kan dan namelijk de dupe worden van het gedrag van zijn vertegenwoordiger. Tegelijkertijd kan de opstelling van de vertegenwoordiger, of van een (ander) gezinslid  de zorg aan een patiënt dusdanig bemoeilijken dat de tandarts de patiënt niet meer goed kan behandelen. In dat geval kan er wel sprake zijn van gewichtige redenen voor een zorgvuldige beëindiging van de behandelingsovereenkomst met de patiënt . Of deze opzegging gerechtvaardigd is, hangt mede af van de ernst van de gedragingen van deze derde persoon en de aard van de relatie (vertegenwoordiger of niet) tussen deze persoon, de patiënt en de tandarts.

De tandarts kan een behandelingsovereenkomst in principe alleen eenzijdig beëindigen als er sprake is van een ernstige situatie, waarbij geen perspectief is op herstel. Een voorbeeld hiervan is de situatie dat een tandarts en de patiënt van mening verschillen of onenigheid krijgen over een te volgen behandeling of doorverwijzing. Het moet dan wel om een ernstige situatie gaan: het feit dat de patiënt zich niet houdt aan het behandelingsplan of een second opinion wenst, is geen gewichtige reden om de behandelingsovereenkomst op te zeggen. Een voorbeeld hiervan kan zijn dat een patiënt kronen wenst op elementen die parodontaal volledig ongeschikt zijn en bij klachten aan enkele van die elementen weigert hij of zij extractie maar eist endodontische behandeling en kroon- en brugwerk.

De tandarts kan de behandelingsovereenkomst wel beëindigen als de houding van de patiënt ernstige consequenties heeft voor zijn behandeling en/of voor de tandarts. Van de tandarts mag worden verwacht dat hij probeert om medewerking van een patiënt te krijgen voor een behandeling. Er mag echter niet worden verwacht dat de tandarts keer op keer blijft proberen om de patiënt aan de behandeling te laten meewerken. Als de patiënt voortdurend blijft weigeren, kan de tandarts de behandelingsovereenkomst beëindigen. 

Hetzelfde geldt als:

• Een patiënt (na diverse contactpogingen en waarschuwingen) niet in contact treedt met de tandarts. Het gaat hier nadrukkelijk niet om patiënten die geen controle willen inplannen, dit is  geen reden om de behandelingsovereenkomst op te zeggen of de patiënt uit te schrijven. 
• Een patiënt opzettelijk relevante informatie achterhoudt, terwijl het wel in zijn vermogen ligt om die te geven en die informatie voor een goede hulpverlening noodzakelijk is.

Wanneer de patiënt herhaaldelijk weigert een rekening te betalen, kan dat reden zijn voor de tandarts om de behandelingsovereenkomst eenzijdig te beëindigen. Een enkele betalingsweigering is over het algemeen onvoldoende. De situatie moet zodanig zijn, dat in redelijkheid niet van de tandarts kan worden gevraagd om de behandelingsovereenkomst voort te zetten. 

De tandarts moet de patiënt bij openstaande rekeningen bij voorkeur schriftelijk wijzen op zijn plicht te betalen en hem duidelijk maken wat de consequenties zijn als hij niet aan de plicht voldoet. Alleen dan kan de behandelingsovereenkomst beëindigd worden. Daarbij geldt dat de tandarts wel spoedzorg moet blijven leveren. 

Het kan voorkomen dat een patiënt vanwege zijn financiële situatie niet in staat is om de rekening(en) te betalen. In dat geval is het aan te raden het gesprek met de patiënt aan te gaan en gezamenlijk te zoeken naar de mogelijkheden. Gedacht kan worden aan het spreiden van de kosten of aan goedkopere behandelopties in de toekomst.

Als de tandarts op grond van de hierboven genoemde financiële reden over wil gaan tot het beëindigen van de behandelingsovereenkomst dan moet hij, naast de zorgvuldigheidseisen, nog aandacht geven aan de volgende punten:

• De tandarts geeft vooraf duidelijke informatie over de betalingswijze die hij hanteert. Dit kan bijvoorbeeld bij de informatie tijdens de inschrijving of vermeld worden op de praktijkwebsite.
• De tandarts hanteert bij voorkeur algemene voorwaarden waarin betalingswijze, betalingstermijn, incassokosten en rente staan vermeld. Het is aan te bevelen de KNMT betalingsvoorwaarden te hanteren. Maakt de tandarts gebruik van een factoringmaatschappij dan hanteren zij eigen voorwaarden, wees als tandarts bewust van de inhoud en verwijs de patiënt naar deze betalingsvoorwaarden.
• Eventuele vragen over de rekening dienen door de tandarts binnen 4 weken na verzoek van patiënt te worden beantwoord. 
• De tandarts brengt bij een behandeling van €250 of meer een begroting uit aan de patiënt.
• De tandarts wijst de patiënt op de openstaande rekening(en) en waarschuwt in eerste instantie de patiënt mondeling. Ook legt de tandarts uit dat als de rekening niet betaald wordt de behandelingen opgeschort kunnen worden en uiteindelijk de behandelingsovereenkomst beëindigd kan worden. De mondelinge waarschuwing wordt schriftelijk bevestigd.
• Indien dit niet het gewenste effect heeft, waarschuwt de tandarts de patiënt schriftelijk dat als de openstaande rekening(en) niet alsnog binnen een nader te stellen termijn betaald wordt, de behandeling wordt opgeschort.
• Indien dit eveneens niet leidt tot het gewenste effect, beëindigt de tandarts de behandelingsovereenkomst en stuurt met vermelding van reden een schriftelijke bevestiging van de opzegging.
• De tandarts zal spoedzorg voortzetten of zorgt in overleg met patiënt voor hulp door een andere tandarts totdat de patiënt een nieuwe tandarts heeft gevonden. 

De tandarts kan een aanzienlijk belang hebben waardoor de voorzetting van de behandelingsovereenkomst niet meer van hem kan worden gevraagd. Dit kan een praktische of persoonlijke reden zijn. Een praktische reden is bijvoorbeeld dat de tandarts (tijdelijk) stopt met zijn praktijk. Denk aan arbeidsongeschiktheid of pensioen, of een tuchtrechtelijke maatregel zoals een doorhaling. Een voorbeeld van een persoonlijke reden is dat de  tandarts gevoelens heeft ontwikkeld voor een patiënt, waardoor hij (mogelijk) de vereiste professionele distantie onvoldoende in acht kan nemen.