Parodontologie over 10 jaar: wat kunnen we verwachten?

1. De mond wordt steeds meer de spiegel van de algehele gezondheid

Er is steeds meer wetenschappelijke kennis over de relatie tussen parodontitis en algehele gezondheid. Daarover zijn de deskundigen die het NT raadpleegde, het wel eens. Zo zijn er associaties tussen parodontitis en verschillende systemische ziektes, waaronder diabetes mellitus, reumatoïde artritis en hart- en vaatziekten, zegt bijvoorbeeld Bruno Loos, die dit onderzoekt.

Er zal de komende jaren meer inzicht komen in deze relatie en de risicofactoren die hierbij een rol spelen, zoals roken, overgewicht en genetische factoren. Dit maakt dat parodontitis als een multifactoriële ziekte beschouwd gaat worden. Een gezonde mond draagt bij aan een gezond lichaam en kan gunstig zijn voor het verloop van diabetes en harten vaatziekten. Dat is iets om bij zorgprofessionals, maar ook bij een breed publiek onder de aandacht te brengen.

Maar kunnen we met goede mondzorg ook besparen op andere zorgkosten? Volgens Frank Abbas laat Amerikaans onderzoek zien dat er in de zorg voor diabetes en hart- en vaatziekten significant kan worden bezuinigd als parodontitis wordt behandeld. Niet iedereen is echter zo overtuigd van een causale relatie tussen parodontitis en diverse systemische aandoeningen.

Volgens Fridus van der Weijden zijn de conclusies te veel gebaseerd op afgeleide observaties en associaties, maar ontbreekt onderzoek waarin een duidelijk oorzakelijk verband wordt aangetoond. Ook zijn de uitkomsten van associatie- studies niet eenduidig. “Er is nog veel onderzoek te doen op dit gebied voordat we heel stellige uitspraken kunnen doen.”

2 Er komen slimme en snellere tandenborstels

De traditionele tandenborstel – zowel elektrisch als handmatig –

krijgt er de komende jaren een geduchte concurrent bij, verwacht Martijn Rosema. Het gaat om een borstel waarmee je in één keer binnen tien tot twintig seconden de hele mond poetst, in plaats van elk element afzonderlijk gedurende twee minuten. De nieuwe borstel is een soort bitje met filamenten van siliconen of nylon. Deze worden in trilling gebracht en poetsen zo alle tanden tegelijk. Verschillende partijen ontwikkelen momenteel zo’n borstel, waaronder Amabrush, Unico smartbrush en Funbrush.

Rosema verwacht ook dat er tandenborstels ontwikkeld worden die kunnen waarnemen of in het speeksel bepaalde waardes of biomarkers voorkomen, die duiden op een risico op een ernstige tandvleesontsteking. Dergelijk borstels maken gebruik van data, die in de loop van de tijd door de industrie en wetenschap zijn verzameld. Eigenlijk een vorm van vroegdiagnostiek.

3 vroegdiagnostiek biedt meer kansen voor individuele zorg

Of iemand parodontitis heeft ontwikkeld of daarvoor vatbaar is, kan straks al in een vroeg stadium ontdekt worden, verwacht Bruno Loos. Dit kan bijvoorbeeld door het meten van parodontitis verradende biomarkers in speeksel. Een voorbeeld is Periosafe, dat op basis van het actieve MMP8-enzym de kans op tandvleesproblemen aantoont.

Hierbij past volgens Frank Abbas ook het verder ontwikkelen van Point of Care (POC) tests, waarbij op basis van speeksel of een vingerprikje aan de stoel de gevoeligheid voor parodontitis of de aanwezigheid van andere aandoeningen direct kan worden gemeten. Hij denkt dat, in combinatie met factoren als genetische aanleg, het HbA1c (dat het diabetesstadium weergeeft), roken en mondhygiëne en het microbioom, zo’n testuitslag het nodige kan zeggen over de kans op het krijgen van parodontitis.

Doordat vroegdiagnose meer inzicht geeft in de risicofactoren van een individu, kan de behandeling van parodontitis meer worden afgestemd op de persoon, denken zowel Loos als Abbas. Deze gepersonaliseerde zorg voorkomt over- of onderbehandeling. Volgens Loos zijn er in de nabije toekomst verschillende categorieën van parodontitis te onderscheiden.

De patiënt krijgt dan de behandeling die bij zijn categorie hoort. Protocollaire zorg gaat plaatsmaken voor geïndividualiseerde zorg, vult Hugo De Bruyn aan.

4 Veel meer aandacht voor preventie

Het huidige paro-protocol voor de algemene tandartspraktijk wordt de komende jaren vernieuwd. De Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) werkt met een commissie – waarin de verschillende belanghebbenden vertegenwoordigd zijn – aan een versie waarin preventie van parodontitis een grote rol speelt.

Volgens Fridus van der Weijden – betrokken bij de vernieuwing – gaat het huidige paro-protocol te veel uit van de behandeling van mensen die parodontitis hebben. Door de groep patiënten die vooral preventieve aandacht nodig heeft – en die in de tandheelkundige praktijk het meest voorkomt – tijdig te traceren, kan preventie meer aandacht krijgen. Hoewel de nieuwe richtlijn ‘Parodontale behandeling in de algemene praktijk’ bijna gereed is, kan de autorisatie ervan nog even duren. Er komt eerst nog een fase waarin alle belanghebbenden en gebruikers feedback kunnen geven.

Ook aandacht voor voeding en een gezonde levensstijl zal een grotere rol gaan spelen in de patiëntenvoorlichting, denkt Nicky Beukers. Dit kan de parodontale situatie verbeteren.

Meer inzicht in de samenhang tussen de ecologie van de mond – het bacteriële milieu – en de ontwikkeling van parodontitis helpt hierbij, aldus Bruno Loos. Hij denkt dat een juiste voeding en het gebruik van pre- en probiotica parodontitis gunstig beïnvloeden.

5 Parodontologie en implantologie worden broer en zus

Parodontologie en implantologie zullen de komende tien jaar steeds meer met elkaar verweven raken, verwacht Fridus van der Weijden. Kennis uit de parodontologie over hoe het tandvlees rondom een implantaat gezond blijft, komt in de implantologie goed van pas.

Peri-implantitis voorkomen of genezen is momenteel een hot topic. Ook ligt er voor de parodontologie een rol bij revisie: het repareren en corrigeren van schade aan bot of tandvlees als gevolg van een implantaat. De droom van Van der Weijden is dat de afdelingen implantologie en parodontologie op termijn samengaan, want implanteren doe je uitsluitend in een gezonde mond met nauwelijks of geen tandvleesontstekingen. Hugo

De Bruyn denkt dat de diagnostiek van peri-implantitis meer verfijnd zal worden, omdat dit ziektebeeld meerdere oorzaken kan hebben. Dit maakt een individueel gerichte behandeling mogelijk in plaats van een behandeling volgens een protocol.

Nicky Beukers op haar beurt verwacht meer ontwikkelingen en toepassingen op het gebied van auto-transplantaten. Hierbij wordt een element in de mond verplaatst – ofwel getransplanteerd – naar een meer strategische locatie, bijvoorbeeld om een frontelement te vervangen. Het voordeel ten opzichte van een regulier implantaat is de aanwezigheid van parodontaal ligament. “Wie weet kunnen we in de toekomst wel tandkiemen transplanteren die uitgroeien tot nieuwe natuurlijke elementen”, aldus Beukers.

Voor deze toekomstverwachting raadpleegde de redactie van het NT:

• Professor dr. Frank Abbas, hoogleraar Parodontologie aan het Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde (CTM) van het UMC Groningen.

• Drs. Nicky Beukers, parodontoloog en promovenda op de afdeling parodontologie van ACTA.

• Professor dr. Hugo De Bruyn, parodontoloog en hoofd afdeling Tandheelkunde, Radboudumc, Nijmegen.

• Professor dr. Bruno Loos, hoogleraar Parodontologie aan ACTA.

• Dr. Martijn Rosema, onderzoeker op de afdeling Parodontologie van ACTA.

• Professor dr. Fridus van der Weijden, bijzonder hoogleraar Parodontologie aan ACTA

EuroPerio9
EuroPerio is wereldwijd het grootste congres op het gebied van de parodontologie en implantologie. De negende editie wordt dit jaar van 20 tot en met 23 juni in de RAI in Amsterdam gehouden. EuroPerio wordt iedere drie jaar op een locatie in Europa georganiseerd, voor tandheelkundig specialisten, tandartsen, mondhygiënisten en studenten. Naast een uitgebreid lezingen- en workshopprogramma door experts, is er veel ruimte voor het sociale gebeuren. Voorgaande jaren bezochten gemiddeld zo’n tienduizend bezoekers uit de hele wereld het evenement. Informatie: www.efp.org/ europerio.

Hollandse avond
Op 21 juni organiseert de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) voor alle Nederlands congresdeelnemers aan EuroPerio9 een ‘Hollandse Avond’, volgens de NVvP dé mogelijkheid voor een teamuitje. In het Tobacco Theater in hartje Amsterdam staan onder meer een walking dinner en diverse verrassingsacts op het programma. De avond wordt muzikaal opgeluisterd door twee deejays en een liveband. Informatie en inschrijving: www.nvvp.org.

Tekst: Karel Gosselink // Beeld: Menno Wittebrood